نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
2 گروه زیست شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
3 گروه پاتولوژی، دانشکده دامپزشکی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Background and Objectives: Green tea (Camellia sinensis) was considered effective medicine for treating different ailments in ancient Asian folk medicine. It is known for its abundance of antioxidants. Polycystic ovary syndrome (PCOS) is a prevalent endocrinological disorder in reproductive-age women and is often associated with metabolic syndrome. The purpose of the study, the effect of green tea extract on letrozole-induced oxidative stress was investigated on levels of sex hormones of adult female Wistar rats.
Materials and Methods: In this study, a total of 48 female rats were randomly divided into 8 groups of 6: The normal control group (intact), the healthy experimental group (green tea extract 50, 100 and 200 mg/kg bw, gavage), PCOS control group (letrozole 1 mg/kg bw, gavage), PCOS experimental group (green tea extract 50, 100 and 200 mg/kg bw together letrozole). The animals were euthanized 24 h after the last dose of the treatment on day 29. Blood was immediately obtained after the animals were sacrificed. The serum was used to assay the levels of testosterone, estradiol, FSH and LH.
Results: Our results showed that administration of letrozole significantly increased the levels of testosterone, estradiol, LH and decreased FSH. The results study showed that green tea extract treatment significantly decreased the levels of testosterone, estradiol, LH and increased FSH in PCOS experimental group.
Conclusion: These results provide data supporting the potential clinical use of green tea extract for the treatment of PCOS.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
سندرم تخمدان پلیکیستیک(Polycystic ovary syndrome, PCOS) یک اختلال اندوکرین هتروژن است که به عنوان عمومیترین عامل ناباروری زنان در نظر گرفته میشود(1). در مبتلایان به سندرم تخمدان پلیکیستیک تعداد فولیکولهای آنترال کوچک و حجم سلولهای تکافولیکولهای تخمدانی افزایش مییابد(2). عوارضی مانند عدم تخمکگذاری، تخمدانهای پلیکیستیک، هیپرآندروژنیسم و ناهنجاریهای متابولیکی مانند چاقی میتواند در نتیجه فاکتورهای متعدد محیطی، ژنتیکی و بیماریهای مزمن مانند دیابت ایجاد شود (12، 3). نشانههای دیگر سندرم تخمدان پلیکیستیک هیرسوتیسم، الیگوآمنوره، آمنوره، سطح گنادوتروپینهای غیر طبیعی، افزایش غیرطبیعی آندروژن، هیپرپیگمانتاسیون پوست و آکنه میباشد. از دلایل بروز سندرم تخمدان پلیکیستیک میتوان به نقص در عملکرد محور هیپوتالاموس-هیپوفیز، اختلال در عملکرد تخمدان و تغییر فعالیت انسولین اشاره کرد(5). سندرم تخمدان پلیکیستیک با ترشحات غیرطبیعی گنادوتروپینها، افزایش سنتز استروئیدها در تخمدان و مقاومت به انسولین همراه است. از فاکتورهای ایجاد سندرم تخمدان پلیکیستیک بروز استرس اکسیداتیو و افزایش تولید گونههای واکنشگر اکسیژن به عنوان محصول فرعی متابولیسم اکسیداتیو در نظر گرفته میشود و نقشهای فیزیولوژیکی در بسیاری از فرایندهای دستگاه تولید مثلی از جمله بلوغ اووسیت، تخمکگذاری، لقاح و ریزشهای اندومتری دارد(7). تخمدان از نظر متابولیکی یک عضو فعال است، از این رو شرایط پاتولوژیکی مانند استرس اکسیداتیو ممکن است در تغییر ساختار اندومتر رحم و مزانشیم تخمدان نقش مهمی داشته باشد(21، 1). سندرم تخمدان پلیکیستیک، یکی از شایعترین اختلالات اندوکرینی در بین زنان واقع در سنین باروری است که بر سیستم سلامت بدن به خصوص سیستم تولیدمثل اثر منفی میگذارد(9).امروزه با توجه به عوارض جانبی داروهای شیمیایی مطالعه روی گیاهان مورد استفاده در طب سنتی با هدف رسیدن به ترکیبات جدید و موثر در اولویت قرار گرفته است. بسیاری از گیاهان دارویی منبع غنی از آنتیاکسیدانهای طبیعی هستند که میتوانند اثرات ناشی از اکسیدانها و عوارض برخی از بیماریها را کاهش دهند(10). چای سبز با نام علمی Camellia sinensisمیباشد(11) از گذشته به دلیل داشتن خواص آنتیاکسیدانی به عنوان مکمل مناسبی برای کاهش وزن و کاهش اثرات شیمیایی و تقویت سیستم آنتیاکسیدانی بدن مطرح شده است(15). سه گروه عمده پلیفنل شامل کاتچینها نوعی آنتیاکسیدان و از مهمترین فلانوئیدها به شمار میروند. کاتچینهای چای سبز شامل اپیکاتچین، اپیکاتچین گالات، اپیگالوکاتچین و اپیگالوکاتچین گالات میباشند(23). کاتچین از نظر فراوانی و قدرت آنتیاکسیدانی بالا میباشد(24، 4). مصرف کاتچینهای چای سبز موجب کاهش وزن میشود و خطر بروز بیماریهای قلبی عروقی به خصوص آترواسکلروزیس میشود(25). با بهبودی سطح پروفایل گلوکز خون و لیپید نقش مهمی در کاهش عوارض مبتلایان به سندرم متابولیک دارد(13). چای سبز سطح سرمی فاکتورهای التهابی مانند: فاکتور نکروز دهنده آلفا، اینترلوکین 6، پروتئین واکنشی –Cدر زنان مبتلا به دیابت تیپ 2 یا دیابت ملیتوس را کاهش میدهد(14، 6). مصرف مکرر چای سبز، سطح آنتیاکسیدانهای اندوژن مثل کاتالاز و گلوتاتیون پراکسیداز را در افراد مبتلا به دیابت تیپ II و سندرم متابولیک افزایش میدهد(8). در مطالعه حاضر اثر عصاره چای سبز بر میزان هورمونهایFSH، LH، تستوسترون و استرادیول در سندرم تخمدان پلیکیستیک القا شده توسط لتروزول در موش ماده صحرایی بالغ نژاد ویستار بررسی شد.
مواد و روش ها
در این مطالعه تجربی، تعداد 48 سر موش ماده صحرایی بالغ نژاد ویستار(با محدوده وزنی 220-180 گرم) از بخش پرورش حیوانات آزمایشگاهی انستیتو پاستور تهران خریداری شدند. موشها در اتاق حیوانات (با دمای 2±23 درجه سانتیگراد دوره نوری 12 ساعت روشنایی و 12 ساعت تاریکی) نگهداری شدند و به صورت آزاد به آب و مواد غذایی دسترسی داشتند. حیوانات در هشت گروه ششتایی به شرح زیر قرار گرفتند.
گروه 1 (کنترل سالم): موشهایی که هیچ گونه تیماری دریافت نکردند.
گروه 2 (کنترل PCOS): موشهایی که لتروزول را در دوز 1 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن به مدت 28 روز متوالی به صورت خوراکی (گاواژ) دریافت کردند(27).
گروههای 3، 4 و 5(تجربی سالم): موشهایی که عصاره چای سبز را در دوزهای 50، 100 و 200 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن به صورت خوراکی(گاواژ) به مدت 28 روز دریافت کردند(22). گروههای 6، 7 و 8(تجربی PCOS):حیوانات علاوه بر لتروزول، عصاره چای سبز را در دوزهای 50، 100 و 200 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن به صورت خوراکی(گاواژ) به مدت 28 روز دریافت کردند. حلال عصاره چای سبز و لتروزول، آب مقطر بود. پس از گذشت 28 روز حیوانات با اتر بیهوش شدند، سپس پوست حیوان از قسمت شکمی تا بالای قفسه سینه با قیچی جراحی باز و از ناحیه بطن چپ قلب، خونگیری به عمل آمد. نمونه خون سانتریفیوژ شده، سرم جدا شده و میزان هورمونهای استرادیول و تستوسترون، LH و FSH به روش ELISA با استفاده از کیتهای تجاری (Roche-Germany) اندازهگیری شدند. دادهها به کمک نرم افزار SPSS نسخه 21، آزمون واریانس یک طرفه و تست توکی تحلیل شدند. اختلاف بین گروه ها با سطح معنی داری، 05/0 P< در نظر گرفته شد.
نتایج
نتایج تحقیق حاضر نشان داد که تیمارعصاره چای سبز در دوزهای 50، 100 و 200 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن تغییر معنیداری را در میزان تستوسترون در مقایسه با گروه کنترل سالم نشان نداد. تیمار لتروزول افزایش معنیداری در میزان هورمون تستوسترون در گروه کنترل PCOS در مقایسه با حیوانات کنترل سالم ایجاد نمود. همچنین عصاره چای سبز در دوز 50 میلیگرم بر کیلوگرم در گروه PCOS تحت درمان تغییر معنیداری را در میزان تستوسترون در مقایسه با گروه کنترل PCOS نشان نداد، اما تیمار عصاره چای سبز در دوزهای 100 و 200 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن کاهش معنیداری در میزان تستوسترون سرم در مقایسه با گروه کنترل PCOS ایجاد نمود( نمودار 1 و جدول 1). نتایج تحقیق حاضر نشان داد که تیمارعصاره چای سبز در دوزهای 50، 100 و 200 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن تغییر معنیداری را در میزان استرادیول در مقایسه با گروه کنترل سالم نشان نداد. تیمار لتروزول افزایش معنیداری در میزان هورمون استرادیول در گروه کنترل PCOS در مقایسه با حیوانات کنترل سالم ایجاد نمود. همچنین عصاره چای سبز در دوز 50 میلیگرم بر کیلوگرم در گروه PCOS تحت درمان تغییر معنیداری را در میزان استرادیول در مقایسه با گروه کنترل PCOS نشان نداد، اما تیمار عصاره چای سبز در دوزهای 100 و 200 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن کاهش معنیداری در میزان استرادیول سرم در مقایسه با گروه کنترل PCOS ایجاد نمود( نمودار 2 و جدول 1). نتایج تحقیق حاضر نشان داد که تیمار عصاره چای سبز در دوز های 50، 100 و 200 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن تغییر معنیداری را در میزان FSH در مقایسه با گروه کنترل سالم نشان نداد. تیمار لتروزول کاهش معنیداری در میزان هورمون FSH در گروه کنترل PCOS در مقایسه با حیوانات کنترل سالم ایجاد نمود. هم چنین عصاره چای سبز در دوز 50 میلیگرم بر کیلوگرم در گروه PCOS تحت درمان تغییر معنیداری را در میزان تستوسترون در مقایسه با گروه کنترل PCOS نشان نداد، اما تیمار عصاره چای سبز در دوزهای 100 و 200 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن افزایش معنیداری در میزان تستوسترون سرم در مقایسه با گروه کنترل PCOS ایجاد نمود( نمودار 3 و جدول 1). نتایج تحقیق حاضر نشان داد که تیمار عصاره چای سبز در دوز های 50، 100 و 200 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن تغییر معنیداری را در میزان LH در مقایسه با گروه کنترل سالم نشان نداد. تیمار لتروزول افزایش معنیداری در میزان هورمون LH در گروه کنترل PCOS در مقایسه با حیوانات کنترل سالم ایجاد نمود. هم چنین عصاره چای سبز در دوز 50 میلیگرم بر کیلوگرم در گروه PCOS تحت درمان تغییر معنیداری را در میزان LH در مقایسه با گروه کنترل PCOS نشان نداد، اما تیمار عصاره چای سبز در دوزهای 100 و 200 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن کاهش معنیداری در میزان LH سرم در مقایسه با گروه کنترل PCOS ایجاد نمود ( نمودار 4 و جدول 1).
|
کنترل سالم |
|
سالم دوز 50 |
|
سالم دوز 100 |
|
سالم دوز 200 |
|
کنترل PCOS |
|
تجربی PCOSدوز 50 |
|
تجربی PCOSدوز 100 |
|
تجربی PCOSدوز 200 |
نمودار 1- اثر تیمار خوراکی عصاره چای سبز بر میزان هورمون تستوسترون در موشهای صحرایی ماده بالغ نژاد ویستار سالم و مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک القا شده توسط لتروزول.
001/0 ***P <اختلاف از گروه کنترل سالم را نشان میدهد.001/0 +++ P < اختلاف از گروه کنترل PCOS را نشان میدهد.
|
کنترل سالم |
|
سالم دوز 50 |
|
سالم دوز 100 |
|
سالم دوز 200 |
|
کنترل PCOS |
|
تجربی PCOSدوز 50 |
|
تجربی PCOSدوز 100 |
|
تجربی PCOSدوز 200 |
نمودار 2- اثر تیمار خوراکی عصاره چای سبز بر میزان هورمون استرادیول در موشهای صحرایی ماده بالغ نژاد ویستار سالم و مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک القا شده توسط لتروزول.
001/0 ***P < اختلاف از گروه کنترل سالم را نشان میدهد. 001/0 +++ P <، 05/0 + P < اختلاف از گروه کنترل PCOS را نشان میدهد.
نمودار 3- اثر تیمار خوراکی عصاره چای سبز بر میزان هورمون FSH در موشهای صحرایی ماده بالغ نژاد ویستار سالم و مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک القا شده توسط لتروزول.
001/0 ***P < اختلاف از گروه کنترل سالم را نشان میدهد. 001/0 +++ P <، 01/0 ++ P < اختلاف از گروه کنترل PCOS را نشان میدهد.
|
کنترل سالم |
|
سالم دوز 50 |
|
سالم دوز 100 |
|
سالم دوز 200 |
|
کنترل PCOS
|
|
تجربی PCOSدوز 50 |
|
تجربی PCOSدوز 100 |
|
تجربی PCOSدوز 200 |
نمودار 4- اثر تیمار خوراکی عصاره چای سبز بر میزان هورمون LH در موشهای صحرایی ماده بالغ نژاد ویستار سالم و مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک القا شده توسط لتروزول.
001/0 ***P < اختلاف از گروه کنترل سالم را نشان میدهد. 001/0 +++ P < اختلاف از گروه کنترل PCOS را نشان میدهد.
جدول 1 - اثر تیمار خوراکی عصاره چای سبز بر میزان هورمونهای استرادیول، تستوسترون، LH و FSH در موشهای صحرایی ماده بالغ نژاد ویستار سالم و مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک القا شده توسط لتروزول.
|
FSH (IU/ml) |
LH (IU/ml) |
تستوسترون (نانوگرم/میلی لیتر) |
استرادیول (IU/ml) |
گروه ها |
|
02/0 ± 341/0 |
004/0 ± 139/0 |
05/0 ± 65/0 |
7/0 01/0± |
کنترل سالم |
|
03/0± 325/0 |
005/0± 141/0 |
± 64/0 04/0 |
01/0 ± 73/0 |
50 میلیگرم بر کیلوگرم |
|
01/0± 334/0 |
004/0± 144/0 |
05/0± 7/0 |
± 0/6 05/0 |
100 میلیگرم بر کیلوگرم |
|
01/0± 348/0 |
003/0 ± 150/0 |
03/0± 72/0 |
01/0± 65/0 |
200 میلیگرم بر کیلوگرم |
|
01/± 254/0 *** |
004/0±235/0 *** |
2/2 ± 22/0 *** |
02/0± 4/1 *** |
کنترل PCOS |
|
002/0± 284/0*** |
005/0 ± 198/0 *** |
20/0 ± 10/2 *** |
01/0± 35/1*** |
50 میلیگرم بر کیلوگرم |
|
02/0± 304/0++ |
003/0± 198/0 +++ |
10/0 ± 60/1***++ |
01/0± 9/0+ |
100 میلیگرم بر کیلوگرم |
|
02/0± 312/0+++ |
005/0±156/0 +++ |
10/0 ± 20/1***+++ |
05/0±8/0 +++ |
200 میلیگرم بر کیلوگرم |
بحث و نتیجه گیری
نتایج تحقیق حاضر نشان داد که تیمار لتروزول موجبافزایش میزان هورمونهای LH، تستوسترون، استرادیول وکاهش میزان FSH موجب القای سندرم تخمدان پلیکیستیک در موشهای صحرایی شد. از طرفی، تیمار عصاره چای سبز موجب بهبود پارامترهای هورمونی در موشهای مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک گردید. تیمار عصاره چای سبز در دوزهای 100 و 200 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن نیز باعث افزایش معنیداری سطح FSH و کاهش معنیدار میزانLH ، استرادیول و تستوسترون در مقایسه با گروه کنترل PCOS گردید، در حالی که تیمار عصاره چای سبز در دوز 50 میلیگرم بر کیلوگرم وزن بدن موجب تغییر معنیداری در میزان هورمونهای FSH، LH، استرادیول و تستوسترون نگردید. در راستای نتایج این پژوهش، Kakadian و همکاران در سال 2019 در مطالعهای با ایجاد مدل حیوانی سندرم تخمدان پلیکیستیک نشان دادند که تیمار لتروزول منجر به افزایش سطح هورمون LH و هم چنین کاهش سطح هورمون FSH میشود(17). Rajan و همکاران در سال 2017 نشان دادند که القای سندرم تخمدان پلیکیستیک به وسیله لتروزول به دلیل اثر مهارکننده غیراستروئیدی آروماتاز است که باعث افزایش سطح سرمی هورمون تستوسترون میشود(22). Chen و همکاران در سال 2016 اثبات کردند که القای PCOS با داروی لتروزول سبب افزایش استرس اکسیداتیو و هم چنین افزایش معنیدار در سطح سرمی هورمون تستوسترون میشود(12). Tsilchorozidou و همکاران در سال 2004 نشان دادند تغییرات تخمدان در جریان سیکل تولیدمثلی وابستگی کامل به هورمونهای گنادتروپیک FSH و LH دارد و کاهش میزان ترشح هورمونهای جنسی باعث کاهش فعالیت تخمدان میشود(26). Malaivijitnond و همکاران در سال 2004 نشان دادند که لتروزول باعث افزایش وزن تخمدان میشود و استفاده از لتروزول جهت ایجاد سندرم تخمدان پلیکیستیک باعث کاهش فعالیت آروماتاز شده و تولید آندروژن توسط تخمدان را افزایش میدهد. بنابراین لتروزول با ایجاد استرس اکسیداتیو، افزایش تولید رادیکال آزاد و مهار فعالیت آنزیم آروماتاز باعث تغییردر سطح هورمون جنسی در مدل حیوانی سندرم تخمدان پلیکیستیک شده است(18). نتایج تحقیق حاضر نشان داد تیمار عصاره چای سبز موجب کاهش میزان هورمون LH، استرادیول، تستوسترون و افزایش FSH میشود. در راستای نتایج تحقیق حاضر، Figueiroa و همکاران در سال 2009 در مطالعهای در زمینه اثر ترکیبات چای سبز بر تولید تستوسترون در سلولهای لیدیگ بیضه خرگوش دریافتند که ترکیبات چای سبز تولید پایه و تحریک شده تستوسترون را مهار نموده است(16). در این راستا Morshedi و همکاران در سال 2016 به بررسی اثر چای سبز بر غلظت سرمی گنادوتروپین های LH و FSH پرداختند. طی نتایج به دست آمده مشخص شد، چای سبز منجر به کاهش سطح سرمیLHمیشود که با نتایج پژوهش حاضر همسو است ولی چای سبز اثری بر سطح سرمی FSH نداشت. با توجه به این که برای سنتز استرادیول در سلولهای گرانولوزای تخمدان آنزیم آروماتاز نقش مهمی دارد، فلاونوئیدهای چای سبز به صورت وابسته به دوز موجب مهار تولید آنزیم آروماتاز در سلولهای گرانولوزا و کاهش تولید استرادیول میشوند(19). Namal و همکاران در سال 2013 مشخص کردند در موش های صحرایی ماده بالغ نژاد ویستار ترکیبات چای سبز با مهار استرس اکسیداتیو و پراکسیداسیون لیپیدی از تخریب بافتی جلوگیری نموده و میتواند با کاهش التهاب موجب بهبود اختلالات هورمونی و بهبود روند تخمکگذاری در موشهای صحرایی مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک شود و هم چنین عصاره چای سبز با تنظیم ترشح گنادوتروپینها یا اثر بر گیرندههای آن ها توانسته است اثرات سوء اختلالات هورمونهای جنسی را در موشهای صحرایی مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک کاهش دهد. در این پژوهش نیز تیمار عصاره چای سبز باعث کاهش تستوسترون و استرادیول شده و سطح گنادوتروپینها به حالت تقریباطبیعی برگشت(20).با توجه به نتایج تحقیق حاضر میتوان گفت کاتچین عصاره چای سبز با داشتن خاصیت آنتیاکسیدانی و مهار رادیکالهای آزاد قادر به بهبود آسیب القاء شده در مدل حیوانی سندرم تخمدان پلیکیستیک است، لذا میزان هورمونهای جنسی به سطح تقریباً طبیعی برگردانده میشوند. با توجه به نتایج این مطالعه، عصاره چای سبز با دارا بودن خاصیت آنتیاکسیدانی میزان ترشح و غلظت هورمونهای جنسی از جملهFSH ، LH، استرادیول و تستوسترون را در موشهای مبتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک ناشی از لتروزول را به حد طبیعی برگردانده است.
)